Duurzame eco-vakanties zijn er in vele tinten groen. Het waaiert al snel uit in meer en minder belangrijke aspecten. Niet zo gek, als je bedenkt dat ecotoerisme al meer dan vijftig jaar bestaat. Ooit begonnen als verre reizen naar Latijns Amerika, Afrika en Azië. Ondertussen zijn er alle soorten eco-vakanties die je maar kunt bedenken. Maar wat is nu een eco vakantie in eigen land?
De wereld van ecotoerisme
Waar te beginnen? Laten we groot beginnen, namelijk bij de Verenigde Naties. De VN heeft namelijk in 2005 principes voor duurzaam toerisme benoemd. Prachtige principes maar minder praktisch voor een duurzaam verblijf in eigen land. De focus ligt op de impact op lokale gemeenschappen. Zo gaan zeven principes over een eerlijke bijdrage aan de lokale economie en bescherming van de lokale gemeenschap. Belangrijk, maar dit speelt een minder grote rol voor vakantie in eigen land. Dan zijn er drie principes over de bescherming van flora, fauna en milieu. Ook gastvrijheid zonder onderscheid te maken, is een principe van de VN. Opvallend is de beperkte rol van de energietransitie. Er is alleen een algemeen principe voor het ‘minimaliseren van fossiele brandstof’.
Kortom, ecotoerisme volgens de VN is sterk gericht op het voorkomen van uitbuiting van mens en milieu.
Sinds 1990 bestaat er zelfs een heuse wereldwijde organisatie voor ecotoerisme, The International Ecotourism Society. Later is hier ook het Global Ecotourism Network uit ontstaan. Zij definiëren ecotoerisme als "verantwoorde reizen naar natuurgebieden, waarbij het milieu beschermd wordt, het welzijn van de lokale bevolking in stand gehouden wordt en er aan eco educatie wordt gedaan". Dat is een hele mond vol. Ook hier is de focus op rechten en welzijn van lokale gemeenschappen. Zo moet er milieubewust maar ook cultureel bewust gebouwd worden. Ook hier speelt de energietransitie geen grote rol. Weinig concreet wordt gesteld dat voorzieningen een lage impact moeten hebben.
Maar dit is pas het begin. Op de website van eco label index zijn meer dan 50 eco labels verzameld op het gebied van ecotoerisme. Dit gaat van Bio Hotels, Green Tick, Nordic Ecolabel, EU Ecolabel, NoCO2 tot aan het Österreichisches Umweltzeichen. Ook het in Nederland door veel hotels gebruikte Green Key staat op de lijst. Greenkey komt oorspronkelijk uit Denemarken en heeft meer dan 3000 verblijven gecertificeerd in 65 landen. Althans, Greenkey uit Denemarken (www.greenkey.global). Greenkey Global uit Canada (www.greenkeyglobal.com) is weer een ander eco label met name in Noord-Amerika!
Meer dan 50 eco labels! Duizelt het al? Ons wel!
Ecolabels in eigen land
Voor toerisme in eigen land zijn veel van de eco principes minder relevant en weinig praktisch. Door wetgeving komen excessen op milieu en werkomstandigheden niet of nauwelijks voor. Daarmee is aandacht hiervoor nog steeds belangrijk. Maar het verminderen van niet-duurzame energie verdient meer aandacht.
Met z’n allen gaan we steeds vaker op vakantie in eigen land. Vroeger gingen we alleen in de zomervakantie. Nu gaan we steeds vaker meerdere keren even weg het hele jaar door. Dus ook in koudere periodes, dat betekent dat energieverbruik een steeds belangrijkere rol speelt. Het is immers nogal een verschil of je zomers in een tentje op de camping staat of in de kerstvakantie een paar dagen comfortabel weggaat. Voor een comfortabel verblijf is verwarming en warm water 70% of meer van het energieverbruik. In eigen land is de afstand kort en daardoor de eco impact van de reis beperkt. Als je een elektrische auto gaat of met het openbaar vervoer is de impact zelfs klein. Bij een verblijf in een ecolodge in Latijns-America, Afrika of Azië is dat een heel ander verhaal. Dan zal vooral de heen en terugreis de grootste eco impact hebben.
Voor comfortabele vakanties in eigen land wordt de eco impact vooral bepaald door het energieverbruik tijdens je verblijf.
Ook de Europese Unie heeft onderkend dat het energieverbruik drastisch verminderd moet worden. Als onderdeel van de Europese Green Deal is de Hotel Energy Toolkit (http://www.hes-unwto.org/) ontwikkeld. De Europese Unie wil energieprestaties van bijvoorbeeld hotels en B&B’s in de komende decennia sterk verbeteren.
Greenkey Nederland heeft een brons, zilver en goud label. In Nederland zijn het vooral grote aanbieders als Landal, Centerparcs, NH hotels en van der Valk die een Greenkey keurmerk hebben. Maar ook een aantal groepsaccommodaties en b&b’s zijn gecertificeerd. Super natuurlijk.
De twaalf criteria van Greenkey zijn een stuk praktischer en ook meer toegesneden op overnachten in eigen land. Zo zijn er criteria voor duurzame inkoop, waterbesparing, afvalscheiding, lokaal, biologisch of fairtrade producten, eco schoonmaak en groene bouwmaterialen. Maar ook zijn er criteria voor maatschappelijk verantwoord management en communicatie. Laten we eens wat dieper kijken wat voor eisen Greenkey stelt aan een goede energieprestatie voor een B&B. Opvallend genoeg zijn de minimale eisen gelijk voor brons, zilver als goud. Zo moet er minimaal spouwmuurisolatie zijn toegepast. Ook de verwarming en CV-ketel moet optimaal ingesteld worden. Daarnaast is het gebruik van led of spaarlampen (!) verplicht en moet de buitenverlichting voorzien zijn van een sensor. Als laatste moet het energieverbruik bijgehouden worden, bijvoorbeeld met de slimme meter.
Deze minimale eisen staan mijlenver af van energieneutraal overnachten. Gevoelsmatig zou een gouden keurmerk toch op z’n minst bijna energieneutraal moeten zijn. Niet alles wat blinkt is goud!
Wie verder zoekt komt veel websites tegen met duurzame overnachtingen. Zoals met BookDifferent, een groene marketing variant van booking.com. Prijzenswaardig, alleen is het niet duidelijk hoe de vier criteria worden toegepast en zijn de getoonde accommodaties rijp en groen door elkaar.
Praktische tips en informatie
Gelukkig zijn er ook steeds meer websites met praktische tips en informatie. Wel altijd even goed kijken of de websites ook onafhankelijk is en niet alleen bedoeld is om bezoekers te trekken voor een grote vakantieaanbieder.
Veel praktische informatie is te vinden op de onafhankelijke website ECO Reizen, zoals achtergrondinformatie over de eco impact van verschillende soorten vervoer en vakantieverblijven.
Ook op Fairtrail staan veel tips en verhalen voor iedereen die duurzaam wil reizen. In een aanstekelijk blog wordt passie voor reizen gecombineerd met passie voor het behoud van deze planeet. Tips over duurzaam vervoer, duurzame reisuitrusting, excursies en mooie inspirerende verhalen over duurzame verblijven.
Een andere onafhankelijke website is duurzaam met vakantie van iNSnet, een not-for-profit organisatie die zich inzet voor een duurzame samenleving.
Voor wie graag lokaal wil boeken, direct bij de eigenaar of uitbater, zijn er ook veel websites te vinden, zoals bijvoorbeeld Toeristen Informatie Nederland. Lokaal boeken is een goede manier om direct bij te dragen aan lokale gemeenschappen. Meestal is er weinig of geen aandacht voor duurzaamheid en ecotoerisme.
Een hoge ECO impact
In de afgelopen tien jaar is in een snel tempo de techniek verbeterd. Het is nu mogelijk om met solide maatregelen(bijna) geen energie te verbruiken tijdens je verblijf. Bijvoorbeeld het toepassen van super goede isolatie, zonnepanelen, warmtepompen, zonneboilers, warmtenetten, warmteterugwin en/of een warmteopslag.
Maar wat zijn nu solide maatregelen? Zonder veel moeite kun je groene energie inkopen. Daarmee heb je feitelijk een overnachting op duurzame energie. Echt solide duurzaam wordt het pas als direct bij je verblijf eigen elektriciteit wordt opgewekt.
Kortom wil je een paar daagjes of langer weg wil in eigen land? Maar wil je de eco impact beperkt houden? Dan is het goed om te letten op een laag energieverbruik of zelfs energieneutraal.
Maar ook in eigen land stopt een duurzaam verblijf niet bij een goede energieprestatie. Zaken als afvalscheiding, waterbesparing, eco schoonmaak, laadpalen en OV in buurt en het gebruik van eco of lokale producten zijn zeker zo belangrijk. Ook een persoonlijk en een warm welkom voor een ieder is onmisbaar. Voor ECO logies hebben we dit hele verhaal samengevat in twaalf praktische en solide criteria.
Dan nog even terug naar het begin van dit verhaal. Van oudsher worden vooral verantwoorde reizen naar natuurgebieden ecotoerisme genoemd. Wij vinden dat eigenlijk een beetje jammer, waarom niet dezelfde criteria toepassen op duurzame overnachtingen in de stad? De ene keer wil je toch naar de natuur en de andere keer naar de stad!
